[A12] فیزیک و خرد مدرن (رضا منصوری)

انسان مبتنی بر مفاهیم می اندیشد. ما حداقل از ظهور اسلام به بعد با مفهوم «علم» آشنا هستیم. در چهارصد سال اخیر مفهوم «science» در دنیای مدرن به وجود آمده که علی رغم اینکه ما آن را «علم» ترجمه کرده ایم، کاملاً با معنای علم در سابقۀ تاریخی ما متفاوت است. حدوداً از قرن 16 میلادی و از زمان «نیوتن» به بعد، روش علمی جدیدی ابداع شد. بر این اساس، برای تعریف مفاهیم، اجماع صورت می گرفت که مثلاً به چه چیز «زمان» گفته شود و سپس مدل هایی مبتنی بر این مفاهیمِ قراردادی شکل گرفت. این مدل ها برای پیش بینیِ طبیعت، به واقعیت عرضه می شوند و اگر قابلیت پیش بینی را داشته باشند، علمِ مقبول به حساب می آیند. بنابراین در فیزیک و به طور کلی در علم مدرن، قوانین به هیچ وجه نشأت گرفته از طبیعت نیستند و قراردادی بودن آن ها بر کسی پوشیده نیست. این در حالی است که برای مثال در زمان ابن سینا، برای دست یافتن به ماهیت مفهومی مانند «زمان»، به آن می اندیشیدند. این سخنرانی، 27 اردیبهشت 1393، به همت «اندیشکدۀ مهاجر» در همایش «فیزیک و فلسفه» در دانشگاه صنعتی شریف ایراد شده است.