[A11] در باره جلال آل احمد (محمد بقایی ماکان )

هر متفکری را می توان تحت یک عنوان کلی که اندیشه محوری او را شکل می دهد، مورد توجه قرار داد. «آل احمد» هم با یک موضوع و عنوان کلیدی که چیزی جز «غرب زدگی» نیست، شناخته می شود. هر چند که برخی معتقدند این عبارت از «احمد فردید» به ما رسیده است، اما آن غربزدگی که جلال از آن نام می برد با غربزدگی فردید متفاوت است. 
غرب زدگی در تاریخ ما عمری هزار ساله دارد و اولین بار غزالی در «تحفته الملوک» داستانی درباره فردی به نام عبدالرزاق روایت می کند که در بلاد کفر زندگی می کند. آل احمد به تعبیر من غربزدگی را روشمند شرح می دهد. او این مفهوم را بر پایه نسبت میان سنت و تجدد مطرح می کند، اما متاسفانه درباره مفهوم سنت تعریف مشخصی ارائه نمی کند و این حلقه گمشده در تمامی آثار اوست . 
آل احمد را می توان به پروانه ای بیقرار که در بوستانی از گلی به گل دیگری حرکت می کند تعریف کرد اما وارد هیچ کدام از آنها نمی شود. جامعه ایرانی در دوران آل احمد به دلیل آشفتگی ای که دارد، وارد عمق هیچ موضوعی نمی شود و سعی دارد با مسائل مختلف احساسی برخورد کند. 

این سخنرانی 24 آذر 93، در نشست «جلال و شمس؛ روشنفکران متفاوت»، در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران ایراد شده است